Kalendarz szczepień psa cz.II

Część pierwsza dotyczyła ogólnych zaleceń do szczepień psów, natomiast w części drugiej zgłębiam temat i zamieszczam wskazania do poszczególnych szczepionek przeciwko:

parwowirusowi psów (CPV-2), wirusowi nosówki (CDV), adenowirusowi typu 2 (CAV-2),   
wściekliźnie, 
wirusowi parainfluenzy (CPiV),

Bordetella bronchseptica, boreliozie, 
leptospirozie.

Dla przypomnienia dodam, że szczepionki atenuowane zawierają żywy osłabiony szczep zarazka, natomiast inaktywowane zawierają zabite drobnoustroje.

Szczepionka przeciw: Parwowirus (CPV-2) (atenuowany), Wirus nosówki (CDV) (atenuowany), Rekombinowany wirus nosówki (rCDV), Adenowirus typu 2 (CAV-2) (atenuowany, parenteralnie)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić w wieku 8-9 tygodni, następnie co 2-4 tygodnie do wieku 14-16 tygodni, ostatnia dawka powinna być podana pomiędzy 14 a 16 tygodniem życia, aby zminimalizować ingerencję matczynych przeciwciał

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Producenci na ogół zalecają podanie dwóch dawek w odstępie 3-4 tygodni, ale można przyjąć, że jedna dawka zapewnia ochronę

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Dawka przypominająca po roku, a następnie nie częściej niż co 3 lata

Komentarz i zalecenia: Szczepienie zasadnicze

Mechanizmy i czas utrzymywania się odporności:

Parwowirus (CPV-2) (atenuowany)

Wirus atenuowany jest zawsze wydalany po szczepieniu, kontakt z nim nie stanowi zagrożenia dla szczeniąt powyżej 4 tygodni. Wirus ten może natomiast wywołać chorobę, np. zapalenie mięśnia sercowego, u bardzo młodych, nie posiadających przeciwciał szczeniąt (poniżej 2 tygodni) oraz zakażenie bezobjawowe. Nie należy stosować szczepionek atenuowanych u szczeniąt młodszych niż 5 tygodni.

W przypadku braku matczynych przeciwciał, szczepionki atenuowane zapewniają odporność już w 3 dni po podaniu.

Wirus nosówki (CDV)

W USA i kilku innych krajach dostępna jest szczepionka rekombinowana (rCDV) zawierająca wirus ospy. Charakteryzuje się ona wysoką skutecznością i większą nieszkodliwością niż szczepionki atenuowane, jest bezpieczniejsza w stosowaniu niż atenuowana u szczeniąt i wykazuje większą skuteczność w przełamywaniu odporności biernej, dlatego szczepionki rekombinowane mogą zapewnić szczeniętom odporność wcześniej niż szczepionki atenuowane.

Szczepionek atenuowanych nie należy stosować u szczeniąt młodszych niż 6 tygodni.

Ostatnia dawka szczepionki rekombinowanej może zostać podana w wieku 12 tygodni. W przypadku braku matczynych przeciwciał, szczepionki atenuowane i rekombinowane zapewniają odporność natychmiast po podaniu.

Adenowirus typu 2 (CAV-2)

W przypadku braku matczynych przeciwciał, szczepionki atenuowane zapewniają odporność po 5 dniach od podania. 

Szczepionka przeciw: Parwowirus (CPV-2) (inaktywowany)

Komentarz i zalecenia: Szczepienie niezalecane, jeżeli dostępna jest szczepionka atenuowana.

Szczepionka przeciw: Adenowirus typu 1 (CAV-1) (atenuowany lub inaktywowany), Adenowirus typu 2 (CAV-2) (inaktywowany, atenuowany - donosowo)

Komentarz i zalecenia: Szczepienie niezalecane, jeżeli dostępna jest szczepionka z atenuowanym adenowirusem typu 2 (CAV-2).

Szczepionka przeciw: Wirus wścieklizny (inaktywowany)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić raz w wieku co najmniej 3 miesięcy

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Zaszczepić raz

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Dostępne są szczepionki zapewniające odporność trwającą rok lub 3 lata. W niektórych krajach terminy kolejnych szczepień podlegają regulacjom prawnym. W Polsce należy szczepić psy raz do roku.

Komentarz i zalecenia: Szczepienie zasadnicze, jeżeli jest wymagane przepisami (a w Polsce jest) lub wścieklizna występuje endemicznie.

Szczepionka przeciw: Wirus parainfluenzy (CPiV) (atenuowany - parenteralnie)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić w wieku 8-9 tygodni, a następnie co 3-4 tygodnie do wieku 14-16 tygodni

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Producenci zalecają podanie dwóch dawek w odstępie 3-4 tygodni, ale można przyjąć, że jedna dawka zapewnia ochronę

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Dawka przypominająca po roku, a następnie jeśli szczepienie jest uzasadnione co rok

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe. Zaleca się stosowanie donosowo wirusa atenuowanego, ponieważ górne drogi oddechowe są pierwotnym miejscem rozwoju zakażenia. Zalecane tylko dla psów przebywających w dużych skupiskach psów: w schroniskach, w dużych hodowlach, biorących udział w wystawach.

Szczepionka przeciw: Wirus parainfluenzy (CPiV) (atenuowany - donosowo)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić w wieku co najmniej 3 tygodni i powtórzyć po 3-4 tygodniach

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Podać dwie dawki w odstępie 3-4 tygodni

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Dawka przypominająca po roku, a następnie jeśli szczepienie jest uzasadnione co rok

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe. jest ono zwykle łączone z donosową szczepionką przeciwko Bordetella bronchiseptica, którą należy powtarzać co roku. Zalecane tylko dla psów przebywających w dużych skupiskach psów: w schroniskach, w dużych hodowlach, biorących udział w wystawach.

Szczepionka przeciw: Bordetella bronchseptica (żywe, niezjadliwe bakterie)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić w wieku co najmniej 3 tygodni. Aby uzyskać lepszą ochronę powtórzyć po 2-4 tygodniach

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Jedna dawka

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Corocznie lub częściej w przypadku szczególnego ryzyka

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe. Jest ono zwykle łączone z donosową szczepionką przeciw parainfluenzie. U niewielkiego odsetka szczepionych zwierząt mogą pojawić się przejściowe (3-10 dni) objawy w postaci kaszlu, kichania i wypływu z nosa.

Zalecana szczególnie dla psów przebywających w większych skupiskach, wystawowych, w hodowlach.

Szczepionka przeciw: Bordetella bronchseptica (zabite bakterie), Bordetella bronchseptica (wyciąg antygenu ściany komórkowej)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaszczepić w wieku 6-8 tygodni, powtórzyć w wieku 10-12 tygodni

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Podać dwie dawki w odstępie 2-4 tygodni

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Corocznie lub częściej w przypadku szczególnego ryzyka

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe.

Szczepionka przeciw:Borrelia burgadorferi (borelioza z Lyme) (zabite bakterie), Borrelia burgadorferi (borelioza z Lyme) (rekombinowana - powierzchniowe białko A-OspA)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Zaleca się podanie pierwszej dawki w wieku co najmniej 12 tygodni, po zakończeniu cyklu szczepień zasadniczych, druga dawka 2-4 tygodnie później

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Dwie dawki w odstępie 2-4 tygodni

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki: Co roku. Należy powtarzać tuż przed początkiem sezonu występowania kleszczy, co jest zależne od lokalizacji geograficznej

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe. Zalecane, aby podawać ją nie wcześniej niż w wieku 12 tygodni, a najlepiej po zakończeniu cyklu szczepień zasadniczych. Generalnie zaleca się stosowanie jej wyłącznie u psów narażonych na zakażenie stałe lub okresowo przebywających w rejonach o dużym rozprzestrzenieniu kleszczy lub tam, gdzie choroba występuje endemicznie.

Szczepionka przeciw: Leptospira interrogans (zawierająca serotypy canicola i icterohaemorrhagiae) (zabite bakterie)

Pierwsze szczepienie szczeniąt (≤16 tyg. życia): Pierwsza dawka w wieku co najmniej 12-16 tygodni, po zakończeniu cyklu szczepień zasadniczych, druga dawka 3-4 tygodnie później

Pierwsze szczepienie osobników starszych (>16 tyg. życia): Dwie dawki w odstępie 3-4 tygodni, później corocznie lub częściej

Zalecenia dotyczące podawanie kolejnych dawek szczepionki:

Komentarz i zalecenia: Szczepienie dodatkowe. Szczepienia należy ograniczyć do obszarów, gdzie ryzyko kontaktu z zarazkiem jest duże oraz do psów, które narażone są na zakażenie ze względu na tryb życia. Pierwsze szczepienie należy wykonać w wieku 12-16 tygodni, powtórzyć po 3-4 tygodniach, a następnie co 9-12 miesięcy do czasu, aż zagrożenie się zmniejszy. Szczepienia te uchodzą za jedne z wywołujących najsłabszą i najkrócej trwającą ochronę, dlatego należy podawać dawki przypominające co roku lub nawet częściej. Odporność krzyżowa na inne serotypy zarazka jest bardzo różna. Szczepienia te związane są również z najczęstszymi reakcjami niepożądanymi. W szczególności zwraca się uwagę na doniesienia o wstrząsach anafilaktycznych u ras miniaturowych po szczepieniu przeciw leptospirozie. Takie psy powinny być szczepione przeciwko leptospirozie tylko w przypadku wysokiego ryzyka zarażenia.

Do negatywnych aspektów szczepień przeciw leptospirozie psów można zaliczyć: 

- krótkotrwałą odporność (i to raczej na dany serotyp),

- silną (i długotrwałą!) alergizację,

- podejrzewa się, że za większość reakcji alergicznych po szczepieniu produktami wieloskładnikowymi odpowiadają właśnie komponenty leptospirozowe.

Szczepionka przeciw: Koronawirus psów (CCV) (inaktywowany lub atenuowany)

Komentarz i zalecenia: Szczepienie niezalecane. Częstość występowania potwierdzonych przypadków choroby nie uzasadnia jej stosowania.

Szczepionka przeciw: Giardia lamblia (zabita) - szczepionka jest już niedostępna

Komentarz i zalecenia: Szczepienie niezalecane. Jest zbyt mało danych, aby uzasadnić rutynowe stosowanie.

Badania serologiczne

Badania przeciwciał są przydatne do monitorowania odporności przeciwko CDV, CPV-2, CAV-1 i wirusowi wścieklizny. W ten sposób możliwe jest sprawdzenie odporności poszczepiennej u szczenięcia. Po zakończeniu serii szczepień szczenięcych w 14-16 tygodniu, zwierzę powinno mieć pozytywny wynik testu, pod warunkiem, że próbka surowicy została zgromadzona 2 lub więcej tygodni po szczepieniu. Seronegatywne zwierzęta powinny być ponownie zaszczepione i przebadane. Jeśli wynik nadal jest negatywny, można przypuszczac, że zwierzę jest niezdolne do rozwinięcia odporności.

Istnieje kilka przyczyn dla których szczepionki mogą nie zapewnić odpowiedniej ochrony:

- przeciwciała matczyne zneutralizowały antygeny szczepionkowe. Jest to najbardziej powszechny powód niepowodzeń. Jeżeli jednak ostatnią dawkę szczepionki poda się w wieku 14-16 tygodni, to poziom przeciwciał matczynych powinien być już na tyle niski, że czynne uodpornienie powinno zakończyć się sukcesem (>98%)

- szczepionka wykazuje słabą immunogenność. Może się tak stać poczynając od etapu wytwarzania szczepionki, a kończąc na jej podaniu zwierzęciu. Nieprawidłowe przechowywanie i transport szczepionki (przerwany łańcuch chłodniczy) lub błędy w jej podawaniu (stosowanie środków odkażających) mogą prowadzić do inaktywacji atenuowanego wirusa.

- zwierzę jest niezdolne do rozwinięcia odporności poszczepiennej (jego układ odpornościowy nie rozpoznaje antygenów szczepionkowych). Jeżeli zwierzę nie wytwarza odpowiedniej ilości przeciwciał w odpowiedzi na wielokrotnie powtarzane szczepienia, powinno zostać uznane za niezdolne do rozwinięcia odporności poszczepiennej. Przykładowo w Niemczech i Wielkiej Brytanii spotykane są rottweilery niezdolne do rozwinięcia odporności poszczepiennej na CPV-2 i wirusa wścieklizny.

Ponadto potwierdzenie wysokiego poziomu przeciwciał przeciwko wirusowi wścieklizny jest wymogiem przemieszczania zwierząt towarzyszących pomiędzy niektórymi krajami.

Na podstawie:  
1. Zalecenia do Szczepień Psów i Kotów oprac. przez Zespół do Spraw Szczepień Światowego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt, 2007  
2. Guidelines for the Vaccination of Dogs and Cats compiled by the Vaccination Guidelines Group of the World Small Animal Veterinary Association, 2010  
3. AAHA Canine Vaccination Guidelines, 2011


Powiązane tematy
Kalendarz szczepień psa cz.I 
Czip dla psa
Lyssetky - co to takiego?